​ΓΥΑΛΙΑ ΗΛΙΟΥ ΚΑΙ ΗΛΙΑΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ

O Αύγουστος αποτελεί συνήθως τον μήνα με τις περισσότερες ώρες έκθεσης στον ήλιο, καθώς βρισκόμαστε για αρκετές ώρες σε εξωτερικούς χώρους και σε παραλίες, απολαμβάνοντας το καλοκαίρι και τη θάλασσα.
Αν και αρκετή έμφαση δίνεται, σε ενημερώσεις από διάφορους φορείς, στην ηλιακή υπεριώδη ακτινοβολία (την UVΑ, που διαπερνά την ατμόσφαιρα, με μήκη κύματος 315 μέχρι 400 nm), δεν πρέπει να αγνοούμε την υπέρυθρη ακτινοβολία (υπεύθυνη για τη θερμότητα, με μήκη κύματος >700 nm) και κυρίως το «ορατό» μέρος του ηλιακού φωτεινού φάσματος (με μήκη κύματος μεταξύ 400 και 700nm) που μας προσφέρει την αντίληψη της όρασης και κυρίως τις όμορφες αισθητικές εμπειρίες (χρωματική όραση).

Είναι αξιοσημείωτη, όμως, η σύγχυση που επικρατεί σε αναρτήσεις σχετικά με την αναγκαιότητα της χρήσης γυαλιών ηλίου για την ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ των ματιών και της όρασής μας από την ένταση του ηλιακού φωτός και τη βλαβερή ακτινοβολία του.

ΓΙΑΤΙ ΦΟΡΑΜΕ ΤΑ ΓΥΑΛΙΑ ΗΛΙΟΥ;
Είναι προφανές ότι αν παρακάμψουμε τους αισθητικούς λόγους χρήσης των γυαλιών ηλίου (ως αξεσουάρ μόδας ακόμα και σε χώρους που δεν έχουν έντονο φωτισμό), τα ΓΥΑΛΙΑ ΗΛΙΟΥ τα ΑΝΑΖΗΤΟΥΜΕ όταν βρισκόμαστε στο εξωτερικό περιβάλλον, ειδικά σε μια ηλιόλουστη μέρα ή όταν ο ήλιος είναι στον “ορίζοντα", όπου η ένταση του ηλιακού φωτός προκαλεί "θάμβος" (οπτική κόπωση, δυσφορία - glare).*

Σε αυτή την περίπτωση καταλήγουμε στη χρήση των γυαλιών ηλίου γιατί επιδιώκουμε να προστατευτούμε από το ΕΝΤΟΝΟ / “εκτυφλωτικό”, ορατό κυρίως, φως (που απορροφάται από τους φωτοϋποδοχείς της όρασης και προκαλεί ΦΩΤΟΦΟΒΙΑ) και ΟΧΙ λόγω ενόχλησης από την "υπεριώδη ακτινοβολία”.

​Είναι κατανοητό ότι η προστασία από την ένταση του φωτός συνδέεται ΑΜΕΣΑ με την “ΣΚΟΥΡΟΤΗΤΑ" των γυαλιών ηλίου, δηλαδή την οπτική πυκνότητα του υλικού ! Όσο μεγαλύτερη είναι η "σκουρότητα” τόσο μεγαλύτερη είναι και η απορροφητικότητα (Α, absorbance) των γυαλιών ηλίου στην ορατή, την υπέρυθρη και την υπεριώδη ακτινοβολία.
Οπότε είναι εντελώς λανθασμένη η τοποθέτηση ότι “τα γυαλιά ηλίου με μεγάλη σκουρότητα δεν προστατεύουν” - αν και είναι απαραίτητο να σημειωθεί ότι ΔΕΝ χρειάζονται όλοι (και ούτε προτείνουμε) γυαλιά ηλίου με μεγάλη σκουρότητα (π.χ. στην οδήγηση, στη συννεφιά, σε ηλικιωμένους κλπ)
____
Επιστημονικά, όταν αναφερόμαστε σε οφθαλμικούς φακούς, η μειωμένη διαπερατότητα (Τ, transmittance) της φωτεινής ακτινοβολίας, μπορεί να οφείλεται τόσο στην στην απορροφητικότητα (την “σκουρότητα" αλλά και το υλικό, τον δείκτη διάθλασης του φακού) αλλά και στην ανακλαστικότητα (R, reflectance) των δύο επιφανειών του (που επίσης εξαρταται από τον δείκτη διάθλασης του υλικού και τις όποιες επιστρώσεις), κάτι που εκφράζεται από την παρακάτω σχέση:
R+T+A=100%
____

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΠΕΡΙΩΔΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ
Είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο ότι η έκθεση στον ήλιο και ειδικά στην επικίνδυνη υπεριώδη ακτινοβολία του (λόγω της μεγάλης ισχύος/ενέργειας των φωτονίων της) οδηγεί σε μικροδομικές αλλαγές που επηρεάζουν αρχικά τις πρόσθιες επιφάνειες του οφθαλμού (τον κερατοειδή και τον επιπεφυκότα).

Οι αλλαγές αυτές μπορεί να είναι παροδικές, αλλά είναι πολύ πιθανόν να έχουν σωρευτική επίδραση στην οφθαλμική μας υγεία, κάτι που παρατηρείται στον φακό του οφθαλμού, ο οποίος “κιτρινίζει” από τη χρόνια απορρόφηση της υπεριώδους και της μπλε ακτινοβολίας, επιταχύνοντας την εμφάνιση του καταρράκτη, πάθηση που οδηγεί σε σταδιακή μείωση της ευκρίνειας της όρασης.

Να σημειωθεί βέβαια, ότι η υπεριώδη ακτινοβολία (<380 nm) φιλτράρεται και από φακούς οράσεως ΧΩΡΙΣ σκουρότητα, αρκεί να έχουν υψηλό δείκτη διάθλασης ενώ οι φωτοχρωμικοί φακοί φιλτράρουν και την “βλαβερή” μπλε ακτινοβολία (<430 nm) !

ΣΥΝΟΨΙΖΟΝΤΑΣ
Η χρήση των γυαλιών ηλίου είναι σημαντική αρχικά για την προστασία από το ΕΝΤΟΝΟ ηλιακό φως προς αποφυγή του θάμβους* και της οπτικής κόπωσης ΚΑΙ από την ΥΠΕΡΙΩΔΗ ηλιακή ακτινοβολία, ειδικά όταν δεν χρησιμοποιούνται γυαλιά οράσεως.

*η έντονη oπτική κόπωση κατά την έκθεση στο φως που μας προκαλεί έντονη δυσφορία (και συνοδεύεται από σφύξιμο των μυών γύρω από τα μάτια/κλείσιμο των βλεφάρων), που επιστημονικά αποκαλείται "θάμβος όχλησης" (discomfort glare).


​_____
Τα παρακάτω άρθρα, που δημοσιεύτηκαν το 2015, συνοψίζουν όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζουμε για το φασματικό περιεχόμενο της ηλιακής ακτινοβολίας, την απορροφητικότητα / διαπερατότητα των οφθαλμικών φακών και τις προϋποθέσεις που απαιτείται να πληρούν τα γυαλιά ηλίου.

Plainis S & Feloni E (2015). Γυαλιά ηλίου και προστασία από την ηλιακή ακτινοβολία. Οφθαλμολογικά Χρονικά 25(3), 222-229 (pdf)
Plainis S & Feloni E (2015). Ηλιακή ακτινοβολία, απορροφητικότητα και προστασία με γυαλιά ηλίου. Σύγχρονη Οπτική. Τεύχος 2, 46-56 (pdf)